Dışkı Kaçırma
Enkoprezis, çocuğun herhangi bir organik bozukluğa bağlı olmaksızın bağırsak kontrolünün beklenildiği yaştan sonra (4-5 yaş) en az 3-4 ay süreyle ayda en az bir kez, istemli ya da istemsiz bir şekilde kakasını kaçırmasıdır. Kaka kaçırma beklenmedik yerlerde de gerçekleşebilir. Bu durum çocuğun utanmasına ve mahcup olmasına neden olabilir.
Enkoprezis, farklı biçimlerde görülmektedir. Bunlar: kabızlığa bağlı olan tipler ve kabızlığın olmadığı tiplerdir.
Kabızlık veya taşmaya bağlı olarak kaçırmanın olduğu tip : Bu tipte tıbbi muayeneler sonucunda kabızlık olduğu tespit edilmektedir. Kabızlığın tedavi edilmesi sonucunda ise sorun ortadan kalkmaktadır. Tuvalet eğitiminin yetersiz veya tamamlanmamış olduğu durumlarda veya çocuğun hazır oluşluğundan önce tuvalet eğitiminin verilmesi sonucunda gelişebilmektedir. Bağırsak denetimi tam olarak kazanılamamıştır.
Kabızlığın olmadığı tip : İnatlaşma, karşı gelme ya da davranış bozukluğu ile ilişkili olarak, dışkı belirli yerlere bırakılmaktadır. Bu tipte bir enkoprezis, psikolojik bir rahatsızlığa bağlı olarak, bağırsak denetiminin normal olmasına rağmen çocuğun dışkılama ile ilgili kurallara karşı bir isteksizliğinin, direncinin veya başarısızlığının olduğu zamanlarda görülmektedir.
Enkoprezisi olan çocuklarda inatçılık, içe kapanma, okul korkusu, beslenme sorunları daha sık görülmektedir. Enkoprezisi olan çocuklarda soruna bağlı olarak sosyal etkinliklerden kaçınma, özgüvende azalma gibi sorunlar görülebilmektedir. Anne-baba ile çocuk arasındaki ilişkiler ve tuvalet eğitimi konusu bir arda değerlendirilmelidir.
Bozukluğa Yol Açan Etmenler
Fizyolojik - organik nedenler :
- Bağırsak sonundaki istemli kasların denetiminde bozukluklar
- Kabızlık
- Psikojenik megakolon
- Yetersiz , tutarsız, çocuğun hazır oluşluk düzeyini dikkate almayan tuvalet eğitimi
- Mide- bağırsak enfeksiyonları
- Kalın bağırsağın son bölgelerinde yer alan darlıklar
- Ağrılı dışkılamaya neden olan çatlaklar, yarıklar
Psikolojik nedenler:
- Tuvalet eğitimi sürecinde ebeveynlerin baskıcı, katı veya aşırı gevşek- aldırmaz tutumları...
- Tuvalete gitme ile ilişkili çocuğun sahip olduğu korkular...
- Depresyon ...
- Çocuğun inatçı, karşı gelen, dirençli mizacı ...
- Çocuk ve aileyi etkileyen travmatik yaşantılar ...
- Aile içi bozuk iletişim ve etkileşim...
- Anne –baba ve çocuk arasında çatışmalı ilişkiler...
Tedavi
Farklı tedavi yaklaşımları olduğu için birkaç maddede yapılabilecek yöntemler belirtilmiştir. Bu yöntemler:
- Sorunun psikolojik ya da fizyolojik olup olmadığını teşhis etmek için uzmana başvurulmalıdır.
- Fizyolojik problemler için mutlaka medikal destek alınmalıdır.
- Psikolojik nedenler için de mutlaka uzman desteği gerekmektedir.
- Aile içindeki sorunlar veya çocuğun dışkılama probleminin ana kaynağı anlaşılmalı ve bu neden üzerinde konuşulup, çözüm yolu üretilmelidir. Aile içindeki sorunlar çocuktan uzak tutulmalıdır
- Aile ve çift terapistlerinden destek alınmalıdır.
- Aile içi ilişkiler veya çok fazla kontrolcü veya çok serbest ebeveyn tutumları, tuvalet eğitimi konularının ele alınması gerekmektedir.
- Çocuğa yönelik cezalandırıcı, eleştirel veya suçlayıcı tutum ve davranışlardan uzak durulmalıdır.
- Çocuğun altına kesinlikle bez bağlanmamalıdır. Bez bağlanması çocuğun bu süreçte kas kontrol çabasını geciktirmeye neden olmaktadır. Bez bağlandığı takdirde dışkı kaçırma sorunu daha uzun süre devam edebilmektedir.