Takıntı (OKB)
Anksiyete türü bir rahatsızlık olan obsesif-kompülsif bozukluk (OKB), insanları tekrarlanan düşünce ve davranışlar döngüsüne hapsederek kısıtlayan bir hastalıktır. Obsesif-kompülsif bozukluğu olan kişiler, kontrol edemedikleri yinelenen ve stres yaratan düşünceler, korkular veya görüntüler (obsesyonlar) nedeniyle huzursuz olurlar.
Bu düşüncelerin yarattığı anksiyete bazı ritüelleri ya da rutinleri acil olarak gerçekleştirme ihtiyacına (kompülsiyonlar) neden olur. Ritüeller takıntılı düşünceleri önleme veya akıldan uzaklaştırma girişimiyle yapılır.
OKB' de genellikle düşünceler kişinin aklına istemsiz bir şekilde gelir, düşüncelerin sıkıntı verici içerikleri vardır, düşünceler tekrarlayıcı ve sürekli haldedir. Kişi bu düşünceleri yok etmeye ya da kontrol etmeye çalışsa da malesef başarılı olamamaktadır. Bu düşüncelerin uzaklaşması için bazı davranışları sergilemektedir. Bu davranışları yapmaktan kişi kendisini alıkoyamaz, bu davranışları sürekli tekrar eder ve bu davranışlar katı bir şekilde uygulanmaktadır.
OKB Belirtileri
Yaygın obsesyon belirtileri:
- Pislik veya mikrop bulaşmasından korkma
- Başkasına zarar vermekten korkma
- Hata yapmaktan korkma
- Rezil olmaktan veya sosyal açıdan kabul edilemez bir şekilde davranmaktan korkma
- Günahkar düşünmekten korkma
- Düzen, simetri, kusursuzluk ihtiyacı
- Aşırı kuşku ve sürekli güvence ihtiyacı
Yaygın kompülsiyon belirtileri:
- Tekrar tekrar yıkanma, duş alma veya ellerini yıkama
- El sıkışmayı veya kapı koluna dokunmayı reddetme
- Kilit, ocak gibi şeyleri sürekli kontrol etme
- Rutin işleri yaparken içinden veya yüksek sesle sürekli sayı sayma
- Sürekli bir şeyleri belli bir biçimde düzenleme
- Belirli bir sıraya göre yemek yeme
- Genellikle rahatsız edici olan, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen kelimelere, görüntülere veya düşüncelere takılıp kalma
- Belirli kelimeleri, cümleleri veya duaları tekrarlama
- İşleri belirli bir sayıda yapma ihtiyacı
- Değeri olmayan şeyleri toplama veya biriktirme
- Tıbbi açıdan bu şekildeki düşünce ve davranışların hastalık sayılabilmesi için günlük işlevlerimizi etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve yoğun olmalıdır.
OKB'nin farklı tedavi yaklaşımları bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar arasında en çok tercih edileni BDT yani bilişsel davranışçı terapidir. Bu tedavi yaklaşımının yanına ek olarak ilaç kullanılmaktadır. Fakat ikisi bir arada yürütüldüğünde en etkili sonuca ulaşılmaktadır.